Blog

Afp Nedir?

AFP, yani Alfa-Fetoprotein, karaciğer ve yumurtalık gibi bazı organlarda üretilen bir proteindir. Bu yazıda AFP testinin ne olduğu, neden yapıldığı, normal değerleri ve anormal sonuçların ne anlama geldiği hakkında kapsamlı bilgiler bulacaksınız.

AFP (Alfa-Fetoprotein) Testi Nedir?

Alfa-Fetoprotein (AFP), esas olarak fetal dönemde karaciğer ve yolk kesesinde üretilen bir proteindir. Fetüste osmotik dengenin sağlanması gibi önemli işlevleri bulunur. Doğumdan sonra AFP seviyeleri hızla düşer ve sağlıklı yetişkinlerde çok düşük seviyelerde kalır. Yetişkinlerde yüksek AFP seviyeleri genellikle bir sağlık sorununun göstergesidir.

AFP testi, kandaki veya amniyotik sıvıdaki AFP seviyelerini ölçen bir kan testidir. Bu test hem hamilelik takibinde hem de bazı kanser türlerinin teşhis ve takibinde kullanılır.

AFP Testi Neden Yapılır?

1. Hamilelikte Tarama Testi Olarak

• Nöral tüp defektleri (örneğin spina bifida) ve kromozomal anormalliklerin (Down sendromu gibi) taranmasında kullanılır
• Genellikle 15-20. gebelik haftaları arasında üçlü veya dörtlü tarama testinin bir parçası olarak yapılır
• Anensefali (beyin gelişiminin olmaması) gibi durumların tespitine yardımcı olur

2. Kanser Tanı ve Takibinde

• Karaciğer kanseri (hepatosellüler karsinom) tanı ve tedavi takibinde
• Testis kanseri ve yumurtalık (over) kanseri gibi germ hücreli tümörlerin değerlendirilmesinde
• Kanser tedavisi sonrası nükslerin izlenmesinde kullanılır

3. Karaciğer Hastalıklarının İzlenmesi

• Kronik karaciğer hastalığı (siroz, hepatit) olan kişilerde karaciğer kanseri gelişimi açısından düzenli tarama
• Karaciğer hasarının değerlendirilmesi

Normal AFP Değerleri Nedir?

AFP değerleri laboratuvarlar arasında küçük farklılıklar gösterebilir, ancak genel olarak:

• Sağlıklı yetişkinlerde: 10 ng/mL’nin altı
• Hamilelikte: Gebelik haftasına göre değişkenlik gösterir; 15-20 ng/mL’ye kadar çıkabilir

Hamilelik sırasında AFP seviyeleri gebelik haftasına göre değişir ve bu nedenle sonuçlar gebelik yaşı dikkate alınarak değerlendirilmelidir.

AFP Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Hamilelikte AFP Yüksekliği:

• Nöral tüp defektleri (beyin ve omurga anomalileri)
• Çoğul gebelik
• Fetüste böbrek anomalileri
• Yanlış gebelik tarihi (gerçek gebelik haftasından daha ileri olması)
• Fetüste özofagus atrezisi gibi bazı sindirim sistemi anomalileri

Yetişkinlerde AFP Yüksekliği:

• Karaciğer kanseri (hepatosellüler karsinom)
• Germ hücreli tümörler (testis veya yumurtalık kanseri)
• Karaciğer sirozu veya kronik hepatit
• Diğer kanser türleri (mide, pankreas, akciğer kanseri)
• Karaciğer rejenerasyonu (akut hepatit iyileşme dönemi)

AFP Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Hamilelikte AFP Düşüklüğü:

• Down sendromu (Trizomi 21) riski
• Edwards sendromu (Trizomi 18) riski
• Düşük riski veya fetal ölüm
• Yanlış gebelik tarihi (gerçek gebelik haftasından daha erken olması)

Yetişkinlerde AFP Düşüklüğü:

Yetişkinlerde düşük AFP seviyeleri genellikle normal kabul edilir ve klinik önemi yoktur.

Anormal AFP Sonuçları Durumunda Ne Yapılmalı?

Anormal AFP test sonuçları mutlaka bir hastalık olduğu anlamına gelmez. AFP seviyeleri çeşitli faktörlerden etkilenebilir:

• Testin yapıldığı laboratuvarın referans değerleri
• Gebelik haftasının yanlış hesaplanması
• Anne vücut ağırlığı
• Diyabet gibi anne sağlığı koşulları
• Çoğul gebelik

Anormal sonuçlarda doktorunuz genellikle ek testler önerecektir:

• Detaylı ultrason (hamilelikte fetal anomalilerin değerlendirilmesi için)
• Amniyosentez (amniyotik sıvıda AFP ve asetilkolinesteraz ölçümü)
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
• Karaciğer biyopsisi (karaciğer kitlelerinde)
• Ek kan testleri ve görüntüleme yöntemleri

AFP testi, hem gebelik takibinde hem de bazı kanser türlerinin teşhis ve izleminde değerli bir araçtır. Ancak unutulmamalıdır ki AFP testi tek başına tanı koydurucu değil, tarayıcı bir testtir. Anormal sonuçlar mutlaka daha ileri tetkiklerle değerlendirilmelidir. Test sonuçlarınızın ne anlama geldiğini öğrenmek ve uygun tedavi planı oluşturmak için daima doktorunuzla görüşün.

Sağlıklı bir hamilelik süreci veya kanser tedavisi izlemi için düzenli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin. Erken teşhis, birçok hastalıkta tedavi başarısını önemli ölçüde artırmaktadır.

Not: Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. Herhangi bir sağlık sorunu hakkında bilgi almak için lütfen bir doktora başvurun.